ДЕМОГРАФСКА РЕЦЕСИЈА ВО МАКЕДОНИЈА

Последниве децении  Република Македонија се соочува со повеќе проблеми кои се поврзани со населението. Стапката  на наталитет се намалува, а бројот на стари лица се зголемува. Од постојните економско-социјални состојби произлегуваат бројни предизвици кои директно влијаат врз демографските трендови во земјава. Се повеќе се намалува бројот на млади луѓе кои ја градат структурата на населението.Постои голема регионална нерамномерност во растот на населението и големи разлики помеѓу руралните и урбаните средини.

Сл.1    Сруктура на населението по возрасни групи,Република Македонија 2006-2030 (Извор:ДЗС)

Ваквиот тренд е очекуван, со оглед на фактот дека возраста на населението е директно зависна од демографските феномени (фертилитетот, морталитетот и миграциите).Како резултат на овие процеси за помалку од шеесет години, македонското население прескокна дури три стадиуми на демографското стареење и денес се наоѓа во состојба на демографска старост.

Трендот на постојано намалување на фертилитетот е воочлив во последната деценија од дваесеттиот век и денес Република Македонија се наоѓа на граница на многу низок фертилитет (ТФР под 1,5) и таканаречена сигурна зона (ТФР над 1,5). Ова се должи повеќе на одложеното стапување во брак во повозрасните години, отколку на намалувањето на бројот на склучени бракови. Одложувањето на бракот е поради отежнатите економски и социјални услови и поради зголемување на бројот на жени кои даваат приоритет на своето образование и градење на кариера.

Емиграцијата има силно негативно влијание врз репродукцијата на населението. Вработувањето на младите, вклчувајќи ги и оние со повисоко ниво на образование, останува сериозен проблем со цел намалување на младата емиграција, во светот позната како одлив на мозоци. Со намалување на емиграцијата во значајна мера ќе се намалат последиците кои го предизвикуваат процесот на демографското стареење на вкупната популација.

За да ја побуди свеста кај народот за овој проблем во Република Македонија, истапи и здружението на граѓански организации ’’Коалиција за живот’’. Тие апелираа до граѓаните, семејствата, младите луѓе, власта, бизнис заедницата и до сите останати кои можата да дадат придонес за надминување на овој проблам.

-Ова е обврска за сите нас! Тука мора да бидеме сите сплотени,не само ние како здруженија,туку треба сите да се мобилизираме и заеднички да делуваме,без разлика на верската,религиската,половата,политичката или било каков друг вид на припадност.Потребно е сериозно да се свати овој проблем,да се размислува во насока на преземање мерки и активности за да се обезбеди одржлива стапка на раст на популацијата и таа да трае и да се пренесува на идните поколенија.Ние ќе ја поддржиме секоја мерка и иницијатива за којашто е предвиден позитивен ефект по ова прашање,одосно проблем-истакна  на прес конференцијата ,која се одржа на 3 ноември 2012 ,здружението “Коалиција за живот’’.

На свечената академија која што се одржа по повод празникот 23 Октомври-Ден на Македонската Револуционерна Борба, премиерот Никола Груевски истакна:

-Треба јасно да се запрашаме себеси: Кој пат ќе го одбереме,патот на опстанок или патот на исчезнување? Семејните вредности или декаденцијата? Заедништвото или себичноста? Децата или осаменоста? Треба сериозно да се замислиме пред овие прашања. Без луѓе-нема општини.

Како премиер на Република Македонија,должен сум да кажам дека сегашниот број на родени деца е недоволен за одржување на населението на Република Македонија.Со фертилитет од 1,4 деца родени по жена,ние сме соочени со сигурен пад на бројот на жители. За одржување на популацијата минимумот е 2,1 родено дете по жена.

Нема економија без потрошувачи! Нема образование без ученици! Нема предучилишни установи без деца! Нема општини без луѓе! Нема држава без народ! Потребна е нашата лична одлука, дека децата се нашиот приоритет број еден. Лична одлука дека сме подготвени да ги живееме семејните вредности! Не смееме да ги напуштиме традиционалните вредности на нашиот народ и нашата држава, туку треба да ги промовираме и да ги негуваме. Модернизмот е неопходен во науката и технологијата, но кај вредностите-неопходност е традицијата. Зад нас ќе останат нашите дела и нашите потомци, нашите деца, внуци и правнуци. Тие се нашето најголемо богатство!

Владата на Република Македонија воспостави различни економски мерки, но анализите покажуваат дека економската стимулација не е основниот начин врз основа на кој може да се стимулираат семејства. Министерството за Труд и Социјална Политика  изготви и стратегија за демографски развоја на населението во Република Македонија.Сега се  работи на нов пакет мерки и активности кои треба да помогнат во зголемувањето на наталитетот, односно директна борба со мерки против стареењето на населението и демографската рецесија со која се соочуваме последниве години.

SEKSUALNA ZLOUPOTREBA I PEDOFILIJA

RASTE BROJOT NA PRIJAVI ZA SEKSUALNO NASILSTVO VRZ DECATA I NIVNA ZLOUPTREBA.SE POVEKE SE ZGOLEMUVA BROJOT NA PODNESENI KRIVICNI PRIJAVI.NASILSTVOTO VRZ DECATA NE SMEE I NE MOZE DA SE OPRAVDA I ZATOA SE PREVZEDOA MERKI ZA PREVENCIJA OD SEKSUALNA ZLOUPOTREBA. PREKU KAMPANJATA”SO EDUKACIJA I ZNAENJE DO PREVENCIJA OD SEKSUALNA ZLOUPOTREBA IPEDOFILIJA”,MINISTERSTVOTO ZA TRUD I SOCIJALNA POLITIKA, NASTOJUVA DA JA PODIGNE SVESTA ZA PREPOZNAVANJE I PRIJAVUVANJE NA OVOJ PROBLEM.

“NAJMNOGU MI POMOGNA DRUGARKA MI,TAA MI GO PROMENI ZIVOTOT,TAA ME OHRABRI I ME UBEDI DA MU KAZAM NA PEDAGOGOT STO MI SE SLUCUVA.DA NE BESE TAA MOZEBI NIKOJ NEMASE DA ZNAE STO MI SE SLUCUVA I NEMASE DA MI POMOGNAT.OD TOJ MOMENT MNOGU MI E POLESNO,VEKE NIKOJ DOMA NE ME POVREDUVA.MOJATA MAJKA ME PODDRZUVA SEKOJ DEN I MI POMAGA DA BIDAM SE POSILNA”-VELI VO SVOJATA IZJAVA DADENA ZA ZAVODOT ZA SOCIJALNI DEJNOSTI,13 GODISNO DEVOJCE KOE BILO ZLOVSTAVUVANO OD SVOJOT OCUV. ZAVODOT E USTANOVA OD JAVEN KARAKTER VO SISTEMOT NA SOCIJALNA ZASTITA NA RM, KOJA GI SLEDI I PROUCUVA SOCIJALNITE POJAVI I PROBLEMI I GI UNAPREDUVA SOCIJALNITE DEJNOSTI.

KAKO DEL OD AKCIONIOT PLAN ZA PREVENCIJA I SPRAVUVANJE SO SEKSUALNA ZLOUPOTREBA NA DECA I PEDOFILIJA (2009-2012), MINISTERSTVOTO VO SORABOTKA SO CRVENIOT KRST NA MAKEDONIJA I CRVENIOT KRST NA GRAD SKOPJE ,VO PERIODOT OD 15 NOEMVRI DO 15 DEKEMVRI 2011 JA REALIZIRA PRVATA FAZA OD KAMPANJATA VO VKUPNO 142 UCILISTA VO SKOPJE.VTORATA FAZA SE REALIZIRASE VO PERODOT OD JANUARI DO MAJ 2012,KADE BEA ODRZANI INFORMATIVNI RABOTILNICI VO 60 UCILISTATA VO SKOPJE.STRUCNI LICA OD MEGJUOPSTINSKIOT CENTAR ZA SOCIJALNA RABOTA NA GRAD SKOPJE I VOLONTERI OD CRVENIOT KRST UCESTVUVAA VO SPROVEDUVANJETO NA OVIE RABOTILNICI.NIVNATA CEL E RODITELITE I STRUCNITE SLUZBI VO UCILISTATA DA SE STEKNAT SO INFORMACII KOI SE ODNESUVAAT DIREKTNO NA PROBLEMITE POVRZANI SO SEKSUALNA ZLOUPOTREBA NA DECA I PEDOFILIJA VO NASETO OPSTESTVO.VO RAMKITE NA KAMPANJATA,POKRAJ EDUKATIVNITE RABOTILNICI SO UCENICITE,BEA ODRZANI SREDBI SO DIREKTORITE NA UCILISTATA ZA NIVNA PODRSKA I VKLUCENOST VO PREVENTIVNITE AKTIVNOSTI. PREKU PEDAGOSKO-PSIHOLOSKITE SLUZBI BEA ORGANIZIRANI RABOTILNICI VO KOI BESE OPFATEN NASTAVNICKIOT I TEHNICKIOT KADAR SO CEL I TIE DA BIDAT INFORMIRANI KAKO DA SE SPRAVAT SO POSTOECKIOT PROBLEM.

MINISTEROT ZA TRUD I SOCIJALNA POLITIKA G.SPIRO RISTOVSKI,MINISTEROT ZA OBRAZOVANIE I NAUKA G.PANCE KRALEV I GENERALNIOT SEKRETAR NA CRVENIOT KRST NA RM G.SAIT SAITI, PRISUSTVUVAA NA TRKALEZNATA MASA NA TEMA ”SO EDUKACIJA I ZNAENJE DO PREVENCIJA OD SEKSUALNA ZLOUPOTREBA IPEDOFILIJA”,KOJA BESE ODRZANA NA 24.01.2012.TRKALEZNATA MASA BESE MODERIRANA OD STRANA NA DIREKTORKATA NA JU ZAVOD ZA SOCIJALNI DEJNOSTI-SKOPJE,G-GJA TATJANA RISTOVA –DIMOVA, A ZEMAA UCESTVO I PRETSTAVNICI NA NACIONALNOTO KOORDINATIVNO TELO ZA SPRAVUVANJE SO SEKSUALNA ZLOUPOTREBA I PEDOFILIJA, ZAMENIKOT NA NARODNIOT PRAVOBRANITEL NA RM,G-GJA NEVENKA KRUSAROVSKA,PRETSTAVNICI OD ZAVODOT ZA SOCIJALNI DEJNOSTI,CENTRITE ZA SOCIJALNA RABOTA I OD NEVLADINIOT SEKTOR.PREZENTIRANI BEA AKTIVNOSTITE KOI MINISTERSTVOTO ZA TRUD I SOCIJALNA POLITIKA VO SORABOTKA SO ZAVODOT ZA SOCIJALNI DEJNOSTI I CRVENIOT KRST NA RM GI REALIZIRASE VO TEKOT NA 2011 GOD.BEA USVOENI I ZAKLUCOCI ZA AKTIVNOSTI KOI TREBA DA BIDAT REALIZIRANI VO TEKOT 2012GOD.

“NEMA NIKAKOV KOMPROMIS VO SPROTIVSTAVUVANJETO NA NASILSTVOTO VRZ DECATA.EDINSTVENOSTA NA DECATA,NIVNIOT POTENCIJAL I RANLIVOST,NIVNATA ZAVISNOST OD VOZRASNITE,NALAGA DA IM SE OVOZMOZI I OBEZBEDI POVEKE,A NE POMALKU ZAZTITA OD NASILSTVO.NIKAKVO NASILSTVO VRZ DECATA NE MOZE I NE SMEE DA SE OPRAVDA,NO MOZE I TREBA DA SE RABOTI NA NEGOVO PREVENIRANJE,DETEKTIRANJE,TRETIRANJE I SPRECUVANJE”-ISTAKNA NA PRES –KONFERENCIJATA ODRZANA NA 10.10.2011, MINISTEROT ZA TRUD I SOCIJALNA POLITIKA SPIRO RISTOVSKI.

SPORED NEGO,SE PRISTAPUVA KON VAKOV VID KAMPANJA,BIDEJKI KAKO STO RECE,NE MOZE DA SE PRETPOSTAVI ODNAPRED VO KOE SEMEJSTVO ILI OPKRUZUVANJE MOZE DA SE SLUCI SEKSUALNOTO NASILSTVO. ISTRAZUVANJATA,DODADE MINISTEROT,POKAZUVAAT OTI TOA POSTOI NEZAVISNO OD KULTURATA, OBRAZOVANIETO, PRIHODITE, ETNICKOTO POTEKLO.

“TOKMU ZARADI TOA PRISTAPUVAME KON EDUKACIJA I ZGOLEMUVANJE NA SVESNOSTA PRVO KAJ SAMITE DECA ZA VO DADENA SITUACIJA GO IZBEGNAT STRAVOT,DA PRIJAVAT KAJ NAS I NIE DA REAGIRAME NAVREMENO”,RECE RISTOVSKI.

ZGOLEMUVANJETO NA BROJOT NA PRIJAVENI SLUCAI,SPORED MINISTEROT,NE E REZULTAT NA ZGOLEMENA POJAVA NA SEKSUALNA ZLOUPOTREBA ILI PEDOFILIJA,TUKU NA ZGOLEMENA SVEST I PRIJAVUVANJE NA SLUCAITE. MINISTEROT RISTOVSKI NAJAVI DEKA VLADATA KE PRODOLZI SO DOPOLNITELNI MERKI ZA PREVENCIJA,NO I KAZNA I STIGMATIZACIJA NA STORITELITENA SEKSUALNO NASILSTVO.

PROTOKOL ZA POSTAPUVANJE VO SLUCAI NA SEKSUALNA ZLOUPOTREBA NA DECA I PEDOFILIJA  BESE PROMOVIRAN  NA 06.08.2012  OD MINISTEROT ZA TRUD I SOCIJALNA POLITIKA, SPIRO RISTOVSKI I SEFOT NA KANCELARIJATA NA SVETSKATA ZDRAVSTVENA ORGANIZACIJA VO SKOPJE,MARIJA KISMAN.

“OVOJ PROTOKOL IMA ZA CEL DA OBEZBEDI EFIKASNA USPESNA SORABOTKA NA NADLEZNITE ORGANI VO PODIGNUVANJETO NA NIVOTO NA ZASTITA I POMPSTA NA DECATA ZRTVI NA SEKSUALNA ZLOUPOTREBA I PEDOFILIJA,KAKO I POMOS NA STORITELITE VO NASOKA NA PROMENA NA ODNESUVANJETO,IZJAVI RISTOVSKI.

“VKUPNO 29 DECA BILE SEKSUALNO ZLOUPOTREBUVANI OD SVOI VRSNICI OD KOI 13 ZENSKI I 16 MASKI. OKOLU 62% OD ZENSKITE SE ZLOUPOTREBUVANI OD STORITEL KOJ NE ZIVEE SO NIV,NO GO POZNAVAAT”,RECE KISMAN

KAZNITE VARIRAAT VO ZAVISNOST OD DELOTO. OSNOVNIOT OBLIK ZA KRIVICNO DELO -OBESCESTUVANJE NEMOKNO LICE,  PREDVIDENA E KAZNA ZATVOR OD NAJMALKU 8 GOD. KVALIFIKUVANIOT OBLIK INESUVA OD 10 GOD. DO DOZIVOTEN ZATVOR. ZA POLESEN OBLIK PREDVIDENA E KAZNA OD 3 DO 10 GOD. ZA KRIVICNO DELO- POLOV NAPAD VRZ MALOLETNIK KOJ NE NAPOLNIL 14 GOD. PREDVIDENI SE ZATVORSKI KAZNI OD 8 GOD.DO DOZIVOTEN ZATVOR.

NARODNIOT PRAVOBRANITEL ,POTOCNO ODDELENIETO ZA ZASTITA NA PRAVATA NA DECATA,VO JUNI 2012 GODINA,OBJAVI IZVESTAJ OD SPROVEDENOTO ISTRAZUVANJE ZA POJAVITE NA SEKSUALNA ZLOUPOTREBA I SEKSUALNA EKSPLOATACIJA NA DECATA.

REZULTATITE OD KAMPANJATA POKAZUVAAT DEKA DECATA SE POVEKE SE OSUDUVAAT DA ZBORUVAAT ZA PEDOFILIJATA.